Artroza. Anatomia, fizjologia i patobiologia stawów u psów.

Budowa chrząstki stawowej

Chrząstka jest złożonym materiałem składającym się ze stałej macierzy tworzonej głównie z kolagenu i nasyconych wodą proteoglikanów. Nie jest jednorodna. Interakcja fizycznych i biochemicznych struktur chrząstki jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania oraz płynnego ruchu, odporności na zużycie, kongruencji stawu i przeniesienia obciążenia na kość podchrzęstną. Chondrocyty odpowiadają za syntezę i utrzymanie chrząstki.

Osteoartroza

Osteoartroza występuje, gdy normalna struktura chrząstki i homeostaza są zaburzone. Osteoartroza jest wynikiem złożonej interakcji czynników biochemicznych i biomechanicznych, które występują jednocześnie powodując zmiany zwyrodnieniowe. Postępujące zmiany patologiczne występujące w chorobie zwyrodnieniowej stawów scharakteryzowano nie tylko dla chrząstki stawowej, ale także dla tkanki okołostawowej. Osteoartroza jest wolno postępującą, wyniszczającą i zwyrodnieniową chorobą dotykającą 20% populacji psów powyżej pierwszego roku życia. U psów dużych ras cięższe objawy kliniczne mogą pojawiać się szybciej, jednak osteoartroza dotyka psy wszystkich rozmiarów i ras. Etiologia choroby może obejmować wadliwą strukturę chrząstki stawowej, urazy stawów, niestabilność oraz mechanizmy zapalne. Choroba przejawia się jako ból, sztywność, kulawizna i niepełnosprawność. Ból i zmniejszona mobilność wynikające z osteoartrozy mają zazwyczaj negatywny wpływ na szereg czynności wpływających na jakość życia psa: poziom komfortu zwierzęcia, codzienne funkcjonowanie (stanie lub chód), tolerancję wysiłku i aktywności (zabawa, wchodzenie po schodach), zachowanie, oddawanie moczu i kału oraz relację między zwierzęciem a właścicielem.

Leczenie

W momencie rozwinięcia się choroby, znalezienie możliwości leczenia staje się niezbędne do zminimalizowania negatywnych konsekwencji osteoartrozy. Niefarmaceutyczne opcje leczenia mogą obejmować zabiegi chirurgiczne, zmniejszenie masy ciała, modyfikację ćwiczeń oraz fizjoterapię. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są obecnie preferowaną terapią farmaceutyczną dla psów z osteoartrozą. NLPZ mogą jednak powodować owrzodzenie przewodu pokarmowego (działanie niepożądane) i są przeciwwskazane w przypadku niewydolności nerek lub odwodnienia.

Pozostałe opcje farmaceutyczne obejmują podawanie diacereiny, kortykosteroidów i kwasu hialuronowego. Stosuje się również wyselekcjonowane nutraceutyki jak glukozamina, chondroityna, polisiarczan pentozanu, niezmydlające się frakcje oleju z awokado lub soi, małż zielony (omułek zielonowargowy) oraz białka mleka.

Chlorowodorek glukozaminy (HCl) i siarczan chondroityny (CS) są powszechnie zalecanymi naturalnymi produktami do leczenia osteoartrozy u psów. Glukozamina reguluje syntezę kolagenu w chrząstce i zapewnia łagodne działanie przeciwzapalne, podczas gdy siarczan chondroityny hamuje destrukcyjne działanie enzymów w mazi stawowej i chrząstce. Glukozamina i siarczan chondroityny przyczyniają się też do syntezy glikozaminoglikanów oraz proteoglikanów, które są budulcem tworzącym chrząstkę.

Kwasy tłuszczowe omega-3, zwłaszcza EPA i DHA, są powszechnie stosowane w leczeniu bólu i stanów zapalnych związanych z osteoartrozą. Kwasy tłuszczowe omega-3 zmniejszają produkcję prostaglandyny E2 w chrząstce i konkurują z kwasem arachidonowym jako substratem dla enzymów cyklooksygenazy oraz lipooksygenazy, związanych z bólem i stanem zapalnym. Kwasy tłuszczowe omega-3 zmniejszają również wytwarzanie tromboksanu A2 oraz leukotrienu B4, które hamują mediatory prozapalne, interleukinę-1 i interleukinę- 2 oraz czynnik martwicy nowotworu w chrząstce.

Ogólnie uważa się, że kwasy tłuszczowe omega-3 przyczyniają się do redukcji stanów zapalnych w całym ciele, także w stawach, co powoduje zmniejszenie uszkodzeń komórek i tkanek. Psy ze zdiagnozowaną osteoartrozą wykazywały poprawę wartości obciążeniowych po podaniu kwasów tłuszczowych omega-3. Podawanie kwasów tłuszczowych omega-3 zostało skojarzone z poprawą ogólnej wydolności wysiłkowej. Co potwierdza zaobserwowana poprawa stanu ogólnego psów, którym podawano suplementy zawierające olej z ryb. Pozwala to na zmniejszenie lub całkowite przerwanie podawania NLPZ

Źródła: Johnson SA. Osteoarthrose: joint anatomy, physiology, and pathobiology. Glucosamine and chondroitin use in canines for Osteoarthrose: A review, Angel Bhathal, Meredith Spryszak, Christopher Louizos, Grace Frankel. Open Vet J. 2017; 7(1): 36–49; Johnston, 1997; Johnson et al., 2001; Roush et al., 2002; Aragon et al., 2007; Rychel, 2010; D’Altilio et al., 2007; Epstein et al., 2015; Beale, 2004; Henrotin et al., 2005. Nutrition and nutraceuticals in the changing management of Osteoarthrose for dogs and cats. Karie A. Johnson DVM, Anne H. Lee MS, and Kelly S. Swanson PhD